Τρείς πηγές αβεβαιότητας για τον ΕΛΑΠΕ επιβάλλουν να υπάρχει λογιστικό πλεόνασμα

 

Με αυξανόμενο τεχνοκρατικό βάθος εξελίσσεται η δημόσια συζήτηση που ξεκίνησε από την πρόθεση του Υπουργείου Ενέργειας για μείωση του ΕΤΜΕΑΡ, σε συνέχεια του λογιστικού πλεονάσματος του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), τουλάχιστον όπως αυτό καταγράφεται στο ειδικό δελτίο που εκδίδει κάθε μήνα ο ΔΑΠΕΕΠ. 

 

Στο νέο δελτίο μάλιστα που εκδόθηκε χθες από τον Διαχειριστή των ΑΠΕ, η πρόβλεψη για το πλεόνασμα που θα υπάρχει στο τέλος του έτους (μετά την αφαίρεση του «μαξιλαριού» των 70 εκατ. ευρώ, περιορίζεται ήδη στα 184,35 εκατ. ευρώ από περίπου 200 εκατ. ευρώ που ήταν στο προηγούμενο δελτίο.

Οι προβλέψεις στο χθεσινό δελτίο εκτείνονται έως τα τέλη του 2020, δηλαδή 17 μήνες μπροστά από μόλις 5 μήνες στο ακριβώς προηγούμενο.  Η συρρίκνωση του χρονικού ορίζοντα των κυλιόμενων προβλέψεων του δελτίου από 24 μήνες στο παρελθόν σε μόλις 5 εσχάτως, είναι κάτι που είχε αποτελέσει αντικείμενο σχολιασμού από παράγοντες της αγοράς, υπό την έννοια ότι ένα σημαντικό θεσμικό εργαλείο της Πολιτείας στο να χαράσσει σταθερή πολιτική για τις ΑΠΕ έδειχνε να αποδυναμώνεται. 

Από την άλλη πλευρά βεβαίως και ο ΔΑΠΕΕΠ είχε -και συνεχίζει να έχει- με την σειρά του ουσιαστικές δυσκολίες στο να διατηρήσει τον 24μηνο χρονικό ορίζοντα προβλέψεων στο δελτίο, αφού η εφαρμογή του Target Model από τα μέσα του 2020 αναμένεται να μεταβάλλει σημαντικά τα δεδομένα εσόδων και εξόδων του ΕΛΑΠΕ. 

Και αν η αποκατάσταση του 24μηνου χρονικού ορίζοντα προβλέψεων στο δελτίο είναι οπωσδήποτε κάτι που πρέπει να γίνει, η αξιοπιστία των παραδοχών για την εξαγωγή των προβλέψεων αποτελούν πάντα μια σημαντική πρόκληση για τον ΔΑΠΕΕΠ, ο οποίος σημειωτέον καταστατικά μετά την απόσχιση του τμήματος της χονδρεμπορικής αγοράς που πλέον διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο Ενέργειας, δεν έχει άλλη αποστολή πέραν της διαχείρισης των ΑΠΕ και κάποια στιγμή στο μέλλον και των Εγγυήσεων Προέλευσης γνωστών και ως Πράσινων Πιστοποιητικών. 

Αποκλίσεις

Ξεκινώντας από τις προβλέψεις εσόδων του ΕΛΑΠΕ, ένα στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό σε ανηγμένη βάση σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς είναι το που θα κυμανθεί το τελικό μέσο έσοδο του λογαριασμού ανά εγχεόμενη ανανεώσιμη MWh. 

Στις προβλέψεις του ΔΑΠΕΕΠ το έσοδο αυτό εδράζεται σχεδόν αποκλειστικά στην προβλεπόμενη Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ), αφού το κόστος των Αποκλίσεων λαμβάνεται ως μηδενικό κάτι που ωστόσο παρασάγγας απέχει από την νέα φιλοσοφία του Target Model, όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν οι συνομιλητές του energypress. 

Όπως είναι γνωστό για όλα τα λειτουργούντα έργα ΑΠΕ υπό καθεστώς Feed in Tariff αλλά και όσα νέα συνάπτουν συμβάσεις Σταθερής Τιμής (ΣΕΣΤ), οι Αποκλίσεις αφορούν τον ΕΛΑΠΕ.  Υπό το Target Model αυτές θα ισούνται με τις αμοιβές των παρόχων υπηρεσιών εξισορρόπησης που θα δραστηριοποιούνται στις εν λόγω αγορές δηλαδή κυρίως των ευέλικτων μονάδων φυσικού αερίου. 

Λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα από ώριμες αγορές της Ευρώπης, το κόστος των Αποκλίσεων για χαρτοφυλάκια ΑΠΕ που διαχειρίζονται ΦοΣΕ (ως τέτοιο νοείται και ο ΕΛΑΠΕ που διαχειρίζεται και θα εκπροσωπεί στην αγορά ο ΔΑΠΕΕΠ) δεν αναμένεται να κυμανθεί κάτω του 5%. 

Κάτι τέτοιο πρακτικά σημαίνει πως ο ΔΑΠΕΕΠ καταρχήν δεν πρέπει να μηδενίζει το προβλεπόμενο κόστος Αποκλίσεων του ΕΛΑΠΕ, αλλά θα πρέπει από το εκτιμώμενο στην βάση της ΟΤΣ αναμενόμενο έσοδο του λογαριασμού να αφαιρεί ως κόστος Αποκλίσεων ένα εύλογο ποσοστό τουλάχιστον 5% ίσως μάλιστα και ακόμη περισσότερο αρχικά.  Για το 2020 λ.χ. κάτι τέτοιο σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον ΔΑΠΕΕΠ έσοδα ΗΕΠ στα 785 εκατ. ευρώ αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 40 εκατ. ευρώ.

Μικρότερο έσοδο

Ένα δεύτερο σημείο αβεβαιότητας πηγάζει από το γεγονός πως το έσοδο του ΕΛΑΠΕ από τη αγορά ακόμη και αν δεν υπήρχαν οι Αποκλίσεις, δεν ταυτίζεται με την μέση ετήσια αριθμητική ΟΤΣ στην οποία εδράζονται οι προβλέψεις του ΔΑΠΕΕΠ. 

Η μείωση της ΟΤΣ που οι ανανεώσιμες προκαλούν κατά την λειτουργία τους (Merit Order Effect) οδηγεί στο να εισπράττει ο ΕΛΑΠΕ εν τέλει σημαντικά μικρότερο ανηγμένο έσοδο ανά εγχεόμενη MWh από την αριθμητική μέση ετήσια ΟΤΣ. 

Έτσι, για παράδειγμα, στο δελτίο ΕΛΑΠΕ ο ΔΑΠΕΕΠ απολογιστικά αναφέρει πως ενώ το 2018 η μέση ΟΤΣ ήταν 60,39 ευρώ/MWh εντούτοις το μέσο έσοδο του ΕΛΑΠΕ από ΗΕΠ και Αποκλίσεις ήταν 57,40 ευρώ/MWh, ήτοι 5% χαμηλότερα.  Για το 2017 με μέση ΟΤΣ στα 54,7 ευρώ/MWh το μέσο έσοδο του ΕΛΑΠΕ από ΗΕΠ και Αποκλίσεις ήταν 52,58 ευρώ/MWh, δηλαδή 3,9% χαμηλότερο.  Ίδια εικόνα επικρατεί και για το 2016 και 2015 με το τελικό έσοδο να είναι μικρότερο κατά 3,2% και 3,9% αντίστοιχα σε σχέση με την μέση ετήσια ΟΤΣ σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία πάντα του ΔΑΠΕΕΠ.  Για προβλεπόμενα λοιπόν στο δελτίο ΔΑΠΕΕΠ έσοδα του ΕΛΑΠΕ από ΗΕΠ λ.χ. το 2020 στα 785 εκατ. ευρώ, το ~4% αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερα έσοδα 31 εκατ. ευρώ ετησίως.

Πτώση της Οριακής Τιμής

Επιπλέον πηγές αβεβαιότητας σύμφωνα με τους συνομιλητές μας συνιστά η ίδια η εξέλιξη της ΟΤΣ στην Προημερήσια αγορά του Target Model.  Οι προβλέψεις εδώ συγκλίνουν πως αναμένεται σημαντική πτώση της σε σχέση με τον ΗΕΠ τόσο λόγω της κατάργησης του περιορισμού του ελάχιστου μεταβλητού κόστους στις προσφορές των θερμικών μονάδων, όσο λόγω και της μη προσμέτρησης πλέον των εφεδρειών στην επίλυση της Προημερήσιας αγοράς.

Ένας τρίτος λόγος ενδέχεται να είναι η τάση των συμβατικών μονάδων να αναζητούν τα κέρδη τους στις αγορές εξισορρόπησης δηλαδή στις ευκαιρίες που εκτιμάται πως θα προσφέρει η ανελαστικότητα των αναγκών για το σύστημα σε πραγματικό χρόνο και όχι στην Προημερήσια. 

Ας σημειωθεί εδώ πως για κάθε 1 ευρώ/MWh πτώσης της ΟΤΣ η απώλεια σε ετήσια βάση για τον ΕΛΑΠΕ ανέρχεται σε 11 εκατ. ευρώ για την υφιστάμενη διείσδυση. Οι προβλέψεις του ΔΑΠΕΕΠ στο πρόσφατο δελτίο λαμβάνουν την μέση ΟΤΣ για το 2020 στα 64 ευρώ/MWh, ποσό που εκτιμάται από παράγοντες της αγοράς ως ιδιαίτερα υψηλό υπό συνθήκες Target Model, πολλώ δε μάλλον και market coupling επίσης προσεχώς. 

Έτσι, μια πτώση στην ΟΤΣ της τάξης των 5-10 ευρώ/MWh, θα οδηγούσε τον ΕΛΑΠΕ σε απώλεια εσόδων της τάξης των 55-110 ευρώ ετησίως. 

Άγνωστο τέλος παραμένει αν θα διατηρηθεί το κατώφλι εσόδων του ΜΜΚΣΘΜ στον ΕΛΑΠΕ όπως θεσπίστηκε με τον ν. 4152 το 2013 και που ο ΔΑΠΕΕΠ συνεχίζει να προϋπολογίζει για το 2020.  

Περιθώριο ασφαλείας

Αθροίζοντας τα ανωτέρω ποσά οι συνομιλητές μας καταλήγουν πως ένα περιθώριο ασφαλείας της τάξης των 200 εκατ. ευρώ είναι απαραίτητο να διατηρηθεί ως λογιστικό πλεόνασμα στον ΕΛΑΠΕ, εξαιτίας ακριβώς του μεταβατικού διαστήματος προς το target model που βρίσκεται η αγορά. 

Ας σημειωθεί πως το πλεόνασμα αυτό δεν αφορά την ταμειακή κατάσταση του ειδικού λογαριασμού παρά μόνο την λογιστική.  Οι ΑΠΕ όπως πολλάκις έχει γραφτεί, εν τέλει βιώνουν το αποτέλεσμα του αθροίσματος της λογιστικής και ταμειακής εικόνας.  Και επειδή ταμειακά στο ΕΤΜΕΑΡ υπάρχει έλλειμμα της τάξης των 350 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΣΠΕΦ στην βάση των συνολικά ανείσπρακτων λογαριασμών της ΔΕΗ ύψους 2,7 δις ευρώ από τους καταναλωτές, λογιστικά τούτο πρέπει να αντισταθμίζεται με πλεόνασμα εφόσον η Πολιτεία επιθυμεί να μην αυξηθούν οι υπερημερίες προς τους παραγωγούς. 

Ρύποι

Τέλος αναφορικά με τα δικαιώματα ρύπων φαίνεται πως επί της αρχής μπορούν να προσφέρουν ένα κάποιο «μαξιλάρι» ασφαλείας στις παραπάνω αβεβαιότητες. Δεν θα πρέπει ωστόσο να παραγνωρίζεται, υπογραμμίζουν κύκλοι των ΑΠΕ, το γεγονός πως η διατιθέμενη από την ΕΕ κάθε χρόνο ποσότητα τους μειώνεται, ενώ άγνωστο παραμένει τι θα συμβεί στην τιμή ανά τόνο CO2 όταν ο Μηχανισμός Αποθεματοποίησης (MSR) που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια απελευθερώσει κρατημένες ποσότητες όπως κάποια στιγμή αναμένεται.

Πηγή: Energypress 30/7/19