Λουμάκης: Να τελειώνουμε με τις ανυπόστατες προτεραιότητες στην αδειοδότηση και τα δίκτυα

1. Ο ρόλος της ΡΑΕ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ήταν και οφείλει να παραμείνει ουσιαστικός.  Οι προτάσεις της Αρχής για την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας όπου περιττά στάδια ελέγχου που σήμερα υποχρεώνεται να διενεργεί αξιολόγηση θα απαλειφθούν και άλλα θα αντικατασταθούν από υπεύθυνη δήλωση-αυτοδέσμευση του αιτούνται αναφορικά με την πλήρωση των εκ του νόμου οριζόμενων κριτηρίων, κινούνται προς την θετική κατεύθυνση.  Αντίθετα μια πλήρης απουσία του Ρυθμιστή από την αδειοδοτική διαδικασία θα οδηγούσε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις φόρτου αιτημάτων στους διαχειριστές (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ) για Όρους Σύνδεσης, μετέπειτα στάδιο που είναι ίσως και το κομβικότερο στην αδειοδότηση διεσπαρμένων ανανεώσιμων επενδύσεων.

2. Η διαδικασία έκδοσης Όρων Σύνδεσης ως μέρος της συνολικής αδειοδοτικής διαδικασίας οφείλει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού από αιτήματα εταιρικών σχημάτων που εν τέλει στερούνται των εχέγγυων για να επενδύσουν αλλά μόνο καταναλώνουν παραγωγικό χρόνο στο σύστημα.  Οι Διαχειριστές ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ οφείλουν να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να ανταποκριθούν στον ρόλο τους αλλά και στις επιταγές των φιλόδοξων στόχων ΑΠΕ του ΕΣΕΚ για το 2030.  Στο πλαίσιο αυτό ο εκσυγχρονισμός και η ανάπτυξη του δικτύου οφείλουν να αποσυνδεθούν από την στενή οπτική της υλοποίησης τους adhoc.  Η ανάπτυξη των δικτύων οφείλει να γίνεται proactively από τους διαχειριστές, δηλαδή προϋπολογιστικά στην βάση της προσδοκώμενης ανάπτυξης της διεσπαρμένης ανανεώσιμης παραγωγής και όχι περιοριστικά της κατανάλωσης.  Σε κάθε περίπτωση βεβαίως ο ηλεκτρικός χώρος είναι εν τέλει πεπερασμένος και άπτεται της τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. 

3. Η πρόσβαση στα δίκτυα και τον ηλεκτρικό χώρο οφείλει να είναι αδέκαστη και επί ίσοις όροις για όλους.  Η προτεραιότητα στην έκδοση Όρων Σύνδεσης που παρασχέθηκε στις Ενεργειακές Κοινότητες με τον ν. 4513/2018 οφείλει να καταργηθεί, αφού πλην ελαχίστων εξαιρέσεων έχει οδηγήσει ήδη σε βαθιές στρεβλώσεις.  Τέτοιες στρεβλώσεις επί παραδείγματι είναι:

• Α) Συστάδες Ενεργειακών Κοινοτήτων κερδοσκοπικού χαρακτήρα εκμεταλλευόμενες την προτεραιότητα στα δίκτυα και τους σχεδόν μηδενικούς περιορισμούς στην ανάπτυξη πολλαπλών έργων εκτός διαγωνισμών έως συνολικά 18 MW ανά φορέα, έχουν κατακλύσει τους διαχειριστές με αιτήματα έκδοσης Όρων Σύνδεσης, σε σημείο όπου οι τελευταίοι αδυνατούν πλέον να εξετάσουν λοιπά αιτήματα ιδιωτών.  Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι μόνο διοικητικό από πλευράς διαχειριστών αλλά και ηλεκτρικού χώρου που ως γνωστόν είναι πεπερασμένος.  Παρατηρείται μάλιστα το φαινόμενο τέτοιες Εν. Κοιν. να έχουν δημιουργήσει εσωτερικές δομές ανάπτυξης έργων που συγκρίνονται με αυτές μόνο μεγάλων εταιρειών, οπότε και δεν δικαιολογείται η προνομιακή τους μεταχείριση ως δήθεν «ασθενείς» συμμετέχοντες που χρίζουν ενίσχυσης.     
• Β) Οι Εν. Κοιν. απολαμβάνουν και επιπλέον πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ιδιώτες όπως υψηλότερη εκτός διαγωνισμών τιμή, απαλλαγή μερισμάτων από ασφαλιστικές εισφορές και δυνατότητα ένταξης των έργων τους στον αναπτυξιακό νόμο.  Επιπλέον κατά παρέκκλιση των διατάξεων του ν. 3401/2005 μπορούν χωρίς τον προηγούμενο έλεγχο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, των περιορισμών και του κόστους των μακρόσυρτων διαδικασιών της, να διενεργούν μαζικά προσέλκυση κεφαλαίων από εν δυνάμει μεριδιούχους.  Αντίθετα οι μικρομεσαίοι ιδιώτες στραγγαλίζονται από τον περιορισμό του ν. 4602/2019 για μέχρι δύο έργα εκτός διαγωνισμών εν τέλει ανά φυσικό πρόσωπο με ημερομηνία αίτησης στον ΔΕΔΔΗΕ μετά τις 28/2/19, προσμετρούμενων μάλιστα παραδόξως και όσων προηγούμενων έργων τυχόν διαθέτουν στα πλαίσια του ν. 4414.   
• Γ) Ακόμη και Εν. Κοιν. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα έχει εντοπιστεί να αποτελούν εν τοις πράγμασι κεκαλυμμένα επιχειρηματικά σχήματα, αφού η κερδοφορία τους που εκ του νόμου δεν επιτρέπεται να μοιρασθεί ως μέρισμα, θα διανέμεται εν τέλει στους συνεταίρους ή στο «περιβάλλον» τους υπό μορφή μισθού, αμοιβών για την παροχή υπηρεσιών ακόμα και υπέρμετρων ενοικίων γης που τελεί υπό την ιδιοκτησία τους.   

Αν η ανωτέρω κατάσταση με την προτεραιότητα των Εν. Κοιν. αφεθεί να συνεχιστεί, είναι προφανές πως όλο και περισσότεροι ιδιώτες με γνώμονα να αμυνθούν θα χρησιμοποιήσουν και αυτοί τέτοια σχήματα, οπότε οι στρεβλώσεις θα κλιμακωθούν με γεωμετρική πρόοδο. 

4. Η θεσμοθέτηση διενέργειας διαγωνισμών μη ώριμων έργων ειδικών ανά τεχνολογία ΑΠΕ, επουδενί πρέπει να τους καταστήσει επιλέξιμους στο να καθορίζουν την Τιμή Αναφοράς (ΤΑ) των εκτός διαγωνισμών έργων στην βάση των διατάξεων του ν. 4602/2019.  Σύμφωνα με τον νόμο αυτό η τιμή ΤΑ για τα εκτός διαγωνισμών έργα καθορίζεται μεσοσταθμικά στην βάση της τιμής των τριών προηγούμενων πλην του τελευταίου πριν την διασύνδεση μιας μονάδας διαγωνισμού.  Οι επενδυτές που θα συμμετέχουν σε διαγωνισμούς μη ώριμων έργων ωστόσο, δεν φέρουν ούτε τις ίδιες υψηλές δεσμεύσεις και δαπανηθέντα κόστη με όσους υλοποιούν έργα σε ενεστώτα χρόνο ούτε και τον ίδιο χρονικό ορίζοντα.  Ένας επενδυτής που συμμετέχει σε διαγωνισμό μη ώριμων έργων οπωσδήποτε έχει πολύ μακρύτερο ορίζοντα, οπότε στις τιμές που κάνει bidστον διαγωνισμό φυσιολογικά έχει ενσωματώσει και πολύ χαμηλότερες τιμές εξοπλισμού όπως προβλέπονται για μελλοντικό σε σχέση με τον  ενεστώτα χρόνο.  

Ο κος Λουμάκης στην ομιλία του αναφέρθηκε επίσης και στον ρόλο αυξημένης ευθύνης που καλείται πλέον να διαδραματίσει ο ΔΑΠΕΕΠ όσον αφορά την λογιστική και ταμειακή εικόνα του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ).  Σε συνέχεια της αφαίρεσης της αρμοδιότητας καθορισμού του ΕΤΜΕΑΡ από την ΡΑΕ έως το τέλος του 2020, το Υπουργείο Ενέργειας που ανέλαβε δυνάμει του ν. 4625/2019 μέχρι τότε την σχετική ευθύνη και προέβη στην μείωση του, θα χρειαστεί άμεσα τις έγκυρες και ολοκληρωμένες προβλέψεις του.  Προβλέψεις που θα πρέπει με απόλυτα τεχνοκρατικό τρόπο να ενσωματώνουν σενάρια και υπό συνθήκες TargetModel για τον λογαριασμό.