Ως ΣΠΕΦ έχουμε το τελευταίο διάστημα αναφερθεί εκτενώς στην σημασία των στρεβλώσεων στην λειτουργία της αγοράς υπέρ των ορυκτών καυσίμων, όπου όπως πολλάκις έχει ειπωθεί μόνο η πλήρης κατάργηση τους θα μπορούσε να εξασφαλίσει την δομική τουλάχιστον ευστάθεια κάθε πτυχής της χονδρεμπορικής αγοράς, περιλαμβανομένων δηλαδή και των ΑΠΕ.

Στην περίπτωση ωστόσο που η Πολιτεία δεν επιθυμεί να προβεί άμεσα στις αναγκαίες αυτές τομές, όπως η κατάργηση της στρέβλωσης του Μηχανισμού ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους (ΜΜΚ) και η ενσωμάτωση έστω λογιστικά στην Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ) που δρουν καταφανώς υπέρ των ορυκτών καυσίμων, οφείλει οπωσδήποτε να διασφαλίσει την βιωσιμότητα των ΑΠΕ με αντισταθμιστικά μέτρα στην βάση του πραγματικού χαμηλότερου του πλασματικού κόστους τους αλλά και της ίσης και σύμμετρης μεταχείρισης που αποτελεί θεμέλιο της ορθής λειτουργίας της αγοράς.

Ξεφεύγοντας από τον αδιέξοδο υπολογισμό των πλασματικών λόγω των στρεβλώσεων πόρων ΑΠΕ που δήθεν απαιτούνται για την οικονομική εξυπηρέτηση της λειτουργίας τους από τον Λειτουργό, προτείνεται να εξεταστεί η αποπληρωμή της χονδρεμπορικής αγοράς στο σύνολο της σε πιο «μακρο-οικονομική» βάση.  Αντλώντας στοιχεία από τους ισολογισμούς και συγκεκριμένα τα αποτελέσματα χρήσης του ΔΕΣΜΗΕ από το 2007 και μετά φαίνεται ότι συνολικά ως αγορά το πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο.  Στα αποτελέσματα χρήσης συγκεκριμένα, η ζημία μιας επιχείρησης δείχνει το καθαρό δομικό έλλειμμα λειτουργίας της επί των συνολικών της πωλήσεων (τζίρου).  Ειδικότερα στην περίπτωση του ΔΕΣΜΗΕ όπου στα αποτελέσματα χρήσης παρεμβάλλονται μάλλον αμελητέα ποσά αποσβέσεων τόσο ως προς το τζίρο αλλά και ως προς τις ζημίες, μπορεί ευκολότερα να ειπωθεί ότι με βάση το δομικό αυτό έλλειμμα δύναται φυσιολογικά να χαράζεται η όποια οικονομική πολιτική απαιτείται επί των αυξήσεων στα χονδρεμπορικά τιμολόγια της επιχείρησης ώστε αυτό το έλλειμμα (ζημία) να μηδενίζεται.  Πέραν βεβαίως του δομικού ελλείμματος υπάρχει και το συγκυριακό, δηλαδή αυτό που προκύπτει όταν οι πελάτες (Προμήθεια) καθυστερούν την εξόφληση των υποχρεώσεων τους, αυτό όμως δεν αποτυπώνεται στα αποτελέσματα χρήσης, αλλά στο ενεργητικό του ισολογισμού.

Με βάση τα ανωτέρω φαίνεται πως ο ΔΕΣΜΗΕ είχε 107 εκατ. ευρώ δομικό έλλειμμα (ζημία) στα 4,4 δις ευρώ τζίρο το 2011 δηλαδή 2,4%, δομικό έλλειμμα 63 εκατ. σε τζίρο 3,9 δις δηλαδή 1,6% το 2010, δομικό έλλειμμα 63 εκατ. στα 3,6 δις ευρώ τζίρο δηλαδή 1,7% το 2009 και από εκεί και πίσω μόνο κέρδη.  Το άθροισμα των ελλειμμάτων αυτών είναι 233 εκατ. ευρώ και συνάδει με το υπολογισθέν από την PWC για τα τέλη του 2011 ταμειακό του έλλειμμα (200 εκατ. ευρώ περίπου), με δεδομένο ότι η μελέτη της PWC έγινε πριν την δημοσίευση του επίσημου ισολογισμού του 2011.

Σήμερα η χονδρεμπορική αγορά εξυπηρετείται όπως είναι γνωστό από τρεις λογαριασμούς.  Τον λογαριασμό αποκλίσεων στον ΑΔΜΗΕ (πληρώνει αποκλίσεις, ΜΜΚ, ΑΔΙ στους θερμικούς), τον λογαριασμό ΗΕΠ στον ΛΑΓΗΕ (πληρώνει ΟΤΣxMWh στους θερμικούς και τροφοδοτεί το μέρος που αφορά τις ΑΠΕ στον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ) και τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ στον ΛΑΓΗΕ (πληρώνει FITxMWh στις ΑΠΕ). 

Λόγω των στρεβλώσεων ο μοναδικός δομικά προβληματικός λογαριασμός από τους ανωτέρω τρεις είναι ο ΑΠΕ αφού οι στρεβλώσεις που τεχνητά απομειώνουν την ΟΤΣ δείχνουν το ΕΤΜΕΑΡ παγίως να μην επαρκεί και έτσι τον τροφοδοτούν με πλασματικό έλλειμμα.  Αν όμως, συγχωνευόταν το ΕΤΜΕΑΡ στο κόστος του ρεύματος και έπαυσε ως διακριτή δυσφημιστική χρέωση για τις ΑΠΕ, αναστελλόταν η εξίσωση που διέπει το λογαριασμό ΑΠΕ:

(1)          (FIT – ΟΤΣ) x MWh παραγωγής ΑΠΕ = ΕΤΜΕΑΡ + Λοιποί πόροι ΑΠΕ  

που λόγω των στρεβλώσεων στην ΟΤΣ παράγει μόνο πλασματικά ελλείμματα για τις ΑΠΕ και  συγχωνεύονταν οι τρεις λογαριασμοί σε έναν, τότε το έλλειμμα που θα προέκυπτε και όλοι οι ηλεκτροπαραγωγοί θα επωμιζόντουσαν αναλογικά (pro-rata), δεν θα ήταν παραπάνω σήμερα σωρευτικά από το άθροισμα των επιμέρους δομικών ελλειμμάτων 2,4%, 1,6%, και 1,7% για τις τρεις παρελθούσες ζημιογόνες χρήσης, που αντιστοιχεί με 5,5% περίπου επί του φετινού αναμενόμενου τζίρου (περίπου τζίρος στα 4,5 δις ευρώ) του ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ μαζί. Έλλειμμα 5,5% στην χονδρεμπορική αγορά συνολικά σημαίνει δομική υπερημερία περίπου 20 ημερών για όλους τους παραγωγούς ανεξαιρέτως (θερμικούς και ΑΠΕ).  Σε αυτό προστίθεται βεβαίως και το όποιο συγκυριακό (καθυστέρηση πληρωμών από Προμήθεια) το οποίο όμως ούτως ή άλλως το υφίστανται όλοι.

Δυστυχώς ο κατακερματισμός των ταμείων από ένα σε τρία έχει επιτύχει μέσω των στρεβλώσεων να επωμίζονται οι ΑΠΕ αποκλειστικά όλο το δομικό έλλειμμα της χονδρεμπορικής αγοράς πλέον το όποιο συγκυριακό τους αναλογεί (π.χ. από κατάρρευση Energa και Hellas Power) και όλοι οι υπόλοιποι μόνο το συγκυριακό μειωμένο κατά το δομικό που τους αναλογεί.  Έτσι επί της χρηματοροής των πληρωμών τους οι ΑΠΕ παραδόξως βιώνουν υπερημερίες 4 - 5 μηνών, που δεν τους  ανήκουν, δηλαδή 40% μεσοσταθμικά ετησίως του τζίρου τους.

Η λύση λοιπόν θα μπορούσε να είναι η συγχώνευση των τριών ταμείων σε ένα και μοναδικό υπό τον ΛΑΓΗΕ, το οποίο και θα τροφοδοτείται από όλους τους υπάρχοντες μέχρι σήμερα πόρους (ΗΕΠ, αποκλίσεις, ενσωματωμένο στο κόστος ρεύματος ΕΤΜΕΑΡ, λοιποί πόροι ΑΠΕ, κλπ).  Αυτό καταρχήν σημαίνει πως όλοι θα μοιράζονται πλέον pro-rata τα δομικά ελλείμματα της χονδρεμπορικής αγοράς στην χρηματοροή τους που οπωσδήποτε συνεπάγεται «δικαιοσύνη» εν γένει και βελτίωση (διάσωση) για τις ΑΠΕ.  Επιπλέον η Πολιτεία θα γνωρίζει επακριβώς τι οφείλει να πράξει, π.χ. για να βελτιώσει την εικόνα των αποτελεσμάτων του 2011 του διαχειριστή μεσοασταθμικά θα χρειάζεται αύξηση 2,4% στο ρεύμα επί της χονδρικής, ώστε αυτός να μην παράγει ελλείμματα στην νέα χρονιά εξαιτίας του 2011 συν την όποια πρόβλεψη για το 2012 με βάση την περαιτέρω διείσδυση του φυσικού αερίου ή των ΑΠΕ στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής.

Αυτός είναι ένας αρκετά πιο διαφανής τρόπος διαχείρισης της χονδρεμπορικής αγοράς για όλους σε σχέση με τον σημερινό, όπου αυξάνεται το ΕΤΜΕΑΡ και οι λοιποί πόροι ΑΠΕ για να "καρπωθούν" το 60% τους (μελέτη ΙΟΒΕ) μέσω των στρεβλώσεων παραδόξως η προμήθεια και τα ορυκτά καύσιμα. 

Η ταμειακή αυτή ένωση των τριών λογαριασμών σε έναν υπό τον ΛΑΓΗΕ δεν προϋποθέτει προφανώς συγχώνευση εταιρειών, αλλά τροποποίηση άρθρων του ν. 4001 και των ΚΔΣ και ΚΔΣΗΕ.  Συγκεκριμένα θα μπορούσε είτε ο λογαριασμός αποκλίσεων του ΑΔΜΗΕ να μεταφερθεί στον ΛΑΓΗΕ και να συγχωνευτεί με τους άλλους δύο, είτε αφού ο ΑΔΜΗΕ παρακρατήσει τα κόστη λειτουργίας του από αυτόν να μεταφέρει τα υπόλοιπα στον ΛΑΓΗΕ (όπως π.χ. συμβαίνει σήμερα με το ΕΤΜΕΑΡ).  Στον ΛΑΓΗΕ τέλος οι δύο λογαριασμοί ΗΕΠ και ΑΠΕ προτείνεται να συγχωνευτούν επίσης. 

Η προτεινόμενη ρύθμιση αυτή για έναν και μοναδικό λογαριασμό πληρωμής συμμέτρως ανεξαιρέτως όλων των ηλεκτροπαραγωγών οφείλει να έχει διάρκεια όση και η περαιτέρω διατήρηση των στρεβλώσεων του ΜΜΚ και η μη έστω λογιστική ενσωμάτωση των ΑΔΙ σε μια πλήρη και πραγματική ΟΤΣ, ώστε να αντισταθμιστούν οι δραματικές στις ΑΠΕ επιπτώσεις τους όπως προαναφέρθηκε και να λειτουργήσει σωστά η οικονομική εξίσωση (1).

Η κάλυψη του συσσωρευμένου ελλείμματος της αγοράς σε ορίζοντα π.χ. 1- 2 ετών προφανώς και θα μπορούσε να γίνει από περαιτέρω παρεμβάσεις στην χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος πάνω από τις ετησίως αναγκαίες ένεκα του εκάστου ετήσιου δομικού ελλείμματος ενώ ενισχυτικά εδώ θα λειτουργούσε το δάνειο από το ΤΠΔ.  Μοιραζόμενες συμμετρικά σε όλους τους συμμετέχοντες ηλεκτροπαραγωγούς οι υπερημερίες εξαιτίας των δομικών ελλειμμάτων της αγοράς μπορούν ευκολότερα να απορροφήσουν όπως αναδείχθηκε ανωτέρω σημαντικές ταμειακές αποκλίσεις.   

Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του Υφυπουργού ΠΕΚΑ στον τύπο για την πρόθεση της Κυβέρνησης να επιβάλει εκ των υστέρων έκτακτη εισφορά στις εν λειτουργία μέχρι σήμερα μονάδες ΑΠΕ, δυστυχώς για μία ακόμη φορά είμαστε υποχρεωμένοι να υπενθυμίσουμε στην Πολιτική ηγεσία μια σειρά από γεγονότα που αποδεικνύουν το καταστροφικό ατόπημα της κίνησης αυτής.  Συγκεκριμένα:

·        Διατείνεται ο κος Υφυπουργός πως το επιβαλλόμενο στις ΑΠΕ νέο «χαράτσι» θα είναι δήθεν προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης προς τον λογαριασμό τους που διατηρεί ο ΛΑΓΗΕ και πως δεν πρόκειται τα χρήματα να πάνε αλλού.  Αλήθεια το γεγονός ότι το 60% του ΕΤΜΕΑΡ πηγαίνει στα ορυκτά καύσιμα αντί για τις ΑΠΕ που προορίζεται (μελέτη ΙΟΒΕ), λόγω των στρεβλώσεων και της τεχνητά απομειωμένης ΟΤΣ (Οριακής Τιμής Συστήματος), δεν σημαίνει τίποτα για τους αρμοδίους;  Αυτό μεταφράζεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ απώλεια πόρων για τις ΑΠΕ κάθε χρόνο με ισόποση δημιουργία πλασματικού ελλείμματος, το οποίο και θα συνεχίσει να παράγεται στον ειδικό λογαριασμό, μονομερή στάση πληρωμών προς τις ΑΠΕ και ισόποση «σκιώδη» επιδότηση των ορυκτών καυσίμων.

·        Διατηρώντας στο ακέραιο τις στρεβλώσεις υπέρ των ορυκτών καυσίμων και ειδικότερα του φυσικού αερίου, αφού ο κατά τα λοιπά προσωρινός Μηχανισμός ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους (ΜΜΚ) και τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας (ΑΔΙ) Ισχύος μόλις ανανεώθηκαν αυτούσια για ένα ακόμη έβδομο κατά σειρά έτος, ποιος εξορθολογισμός άραγε απομένει να γίνει στην χονδρεμπορική αγορά;  Πως αυτές οι ανορθόδοξες και εκτός ΟΤΣ επιδοτήσεις της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής θα πάψουν να δημιουργούν πλασματικά ελλείμματα στον λογαριασμό ΑΠΕ του Λειτουργού όταν «διαρρέεται» πως ο ΜΜΚ θα διατηρηθεί ως μηχανισμός παραβίασης της ορθολογικής ένταξης των μονάδων στο σύστημα;  Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ όταν η ΟΤΣ θα παραμένει και πάλι προς τα κάτω νοθευμένη;   

·         Έχει γίνει άραγε κατανοητό ότι αμυδρές αλλαγές μόνο επί του premium στο ΜΜΚ (από +10% στο +5%) που λαμβάνει η ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο εκτός ΟΤΣ και καθ’ υπέρβαση της λογικής του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ), που παγίως δίνει προτεραιότητα στην φθηνότερη διαθέσιμη ενέργεια, δεν αναιρούν την στρέβλωση ότι μέσω του ΜΜΚ ακόμη και σε ώρες με χαμηλή ζήτηση εκτοπίζεται ηθελημένα διαθέσιμη φθηνή λιγνιτική ισχύς για να αντικατασταθεί με τριπλασίου κόστους ακριβότερη από φυσικό αέριο αφού όλες οι σχετικές μονάδες παραμένουν σε λειτουργία εντός του συστήματος χωρίς να απαιτείται και μάλιστα εκτός της ΟΤΣ;  Αποτελεί πρόκληση ο δήθεν μετασχηματισμός αυτός μόνο στο premium, ο οποίος μάλιστα θα αντιλογιστεί από συμμετρική αύξηση στα ΑΔΙ που επιπλέον λαμβάνουν οι μονάδες αυτές εκτός ΟΤΣ ώστε να παραμείνει το εγγυημένο εισόδημα τους εν τέλει ανέπαφο αλλά επιζήμιο για την ορθολογική λειτουργία της αγοράς.  Επιπλέον ο μηχανισμός αυτός πριμοδοτεί την προμήθεια ολοένα και ακριβότερου φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή αφού έτσι μέσω του premium μεγιστοποιούνται τα κέρδη των εν λόγω μονάδων σε απόλυτα μεγέθη.

·        Το γεγονός ότι για την αποζημίωση της μεγάλης Συμπαραγωγής (τεχνολογία ΣΗΘΥΑ με χρήση ορυκτών καυσίμων > 35 MW) με υψηλό Feed in Tariff (FIT) από τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ χωρίς Κοινοτική ή άλλη υποχρέωση, όπως εισήχθη με το άρθρο 197 του ν. 4001 από 22/8/12, παρά τις θυελλώδεις αντιδράσεις των φορέων ΑΠΕ,  τις σοβαρές επιφυλάξεις της ΡΑΕ επί του άρθρου αυτού συνολικά αλλά και του μαθηματικού τύπου που περιλαμβάνει και που προσδιορίζει το ύψος των FIT της όπως εκφράζονται στο συνοδευτικό έγγραφο της υπ’ αριθμ. 3/2012 Γνωμοδότησης της, την Προσφυγή στο ΣτΕ του Συνδέσμου μας με αίτηση ακύρωσης κατά της Υπουργικής Απόφασης Δ5-ΗΛ/Γ/Φ1/749 (ΦΕΚ Β’ 889/22.3.2012) του Υφυπουργού ΠΕΚΑ η οποία βασιζόμενη στο επίμαχο άρθρο εισάγει περαιτέρω «αμφιλεγόμενα μορφώματα» συμπαραγωγής καθ’ υπέρβαση των ρητά ορισμένων στους νόμους εννοιών και ορισμών, εγκυμονεί άμεσα ο κίνδυνος να επιβαρυνθεί ο ειδικός λογαριασμός ΑΠΕ του Λειτουργού με εφάπαξ καταβολή 70 εκατ. ευρώ και επιπλέον 70 εκατ. ευρώ ετησίως από την λειτουργία της τουλάχιστον μίας μέχρι σήμερα τέτοιας μονάδας, αφού η Κυβέρνηση δεν έχει αποσύρει την πρόθεση της για τις επίμαχες αυτές ρυθμίσεις.   

·        Το κλίμα που διαρρέεται για τον σε κάθε περίπτωση «συναινετικό» με τους ηλεκτροπαραγωγούς από φυσικό αέριο δήθεν μετασχηματισμό των στρεβλών μηχανισμών λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς, ενώ την ίδια στιγμή ουδέποτε υπήρξε ουσιαστικός διάλογος με τους πολλαπλά θιγόμενους ηλεκτροπαραγωγούς από φωτοβολταϊκά, αποτελεί γλαφυρό δείγμα άνισης μεταχείρισης με δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Ο ΣΠΕΦ καλεί την Πολιτεία να απέχει από την καταστροφική σκέψη της εκ των υστέρων επιβολής εισφοράς επί του τζίρου στις εν λειτουργία μέχρι σήμερα φωτοβολταϊκές μονάδες, η οποία θα πλήξει ασύμμετρα την εν λόγω ηλεκτροπαραγωγή, χωρίς να θεραπεύονται οι γενεσιουργές αιτίες των ελλειμμάτων του Λειτουργού που δεν είναι άλλες από τις ηθελημένες «σκιώδεις» επιδοτήσεις του εισαγόμενου φυσικού αερίου, από το οποίο και θα έπρεπε να αναζητηθεί η επιστροφή τους ή έστω από την Προμήθεια που επίσης τις καρπώθηκε. 

Προτεινόμενη λύση

Εφ’ όσον η Κυβέρνηση δεν προτίθεται να καταργήσει τα γενεσιουργά αυτά αίτια, τότε ας απαλείψει το ΕΤΜΕΑΡ ως διακριτή χρέωση από τους λογαριασμούς που δυσφημεί τις ΑΠΕ, ενσωματώνοντας το πλήρως στο κόστος του ρεύματος, συγχωνεύοντας επίσης τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ με τους άλλους δύο αποπληρωμής των συμβατικών μονάδων (λογαριασμός ΗΕΠ του ΛΑΓΗΕ και λογαριασμός αποκλίσεων του ΑΔΜΗΕ) σε έναν και μοναδικό που θα διατηρεί μόνο ο ΛΑΓΗΕ. Έτσι τα όποια δομικά ελλείμματα της χονδρεμπορικής αγοράς δεν θα «φορτώνονται» αδίκως μέσω των στρεβλώσεων μόνο στις ΑΠΕ οι οποίες και υφίστανται μονομερή στάση πληρωμών, αλλά αναλογικά (pro-rata) θα ισοκατανέμονται σε όλους τους ηλεκτροπαραγωγούς, αφού όλοι θα πληρώνονται πλέον συμμέτρως. Βάσει των ισολογισμών άλλωστε του τέως μοναδικού διαχειριστή (ΔΕΣΜΗΕ) στο διασυνδεδεμένο για τα αμέσως προηγούμενα τρία έτη, το δομικό συνολικό του ετήσιο έλλειμμα (ζημία στα αποτελέσματα χρήσης επί του τζίρου της χονδρεμπορικής αγοράς) κινείτο στα επίπεδα του 1,5% – 2,5% που σωρευτικά συνεπάγεται στις πληρωμές υπερημερία κάτω του ενός μήνα.  Σήμερα δυστυχώς οι ΑΠΕ βιώνουν υπερημερίες στις πληρωμές τους που αναλογούν στο 40% του τζίρου τους (4+ μήνες) το οποίο και συμβαίνει επειδή λόγω των στρεβλώσεων τα δομικά αυτά ποσοστιαία «μικρά» ελλείμματα της συνολκής χονδρεμπορικής αγοράς «φορτώνονται» αδίκως μόνο στις ΑΠΕ αποκλειστικά.  Ο ΣΠΕΦ θα καταθέσει ολοκληρωμένα άμεσα την πρόταση του αυτή στην ΡΑΕ, στα πλαίσια της διαβούλευσης για τον μετασχηματισμό της χονδρεμπορικής αγοράς που διενεργείται.